Hoogbegaafdheid bij kinderen

Wat is hoogbegaafdheid?

Er zijn verschillende definities over hoogbegaafdheid, maar er is er geen een die alles omvat. Heel kort door de bocht komt het erop neer dat een kind hoogbegaafd is als zijn of haar kunnen aanzienlijk hoger ligt dan bij leeftijdgenoten. Als hij opvallend intelligenter en gemotiveerder is en over een hogere mate van creativiteit beschikt in vergelijking met zijn leeftijdgenoten. Hoogbegaafden hebben een IQ van boven de 130, maar er moet ook gekeken worden naar hun creativiteit en de mate van volharding om te kunnen bepalen of ze werkelijk hoogbegaafd zijn. In dit artikel lees je meer over hoogbegaafdheid bij kinderen.

Waaraan kun je hoogbegaafdheid bij kinderen herkennen?

Als het vermoeden hebt dat je kind hoogbegaafd is wil je vast een bevestiging, zodat je jouw kind kunt steunen en begeleiden waar dit ook maar mogelijk is. Er zijn geen twee kinderen op de wereld volledig identiek van elkaar, voor hoogbegaafde kinderen geldt dit natuurlijk net zo goed.

Toch zijn er zeker een aantal opvallende kenmerken te benoemen waar je begaafde kinderen aan kunt herkennen. Als je een ruim aantal van de onderstaande punten in je kind herkent dan is de kans zeker aanwezig dat hij of zij hoogbegaafd is.

• • Ongewone alertheid en een opvallend goed geheugen.

• • Ongebruikelijk grote woordenschat en gebruik van complexe zinsopbouw vergeleken met leeftijdsgenoten.

• • Hoog begrip van woordgebruik, metaforen en theoretische ideeën.

• • Werkt graag aan het oplossen van puzzels, cijfercombinaties, etc.

• • Lees- en schrijfvaardigheden als kleuter zelf aangeleerd.

• • Hoge sensitiviteit, ervaren gevoelens en reacties intens.

• • Complex denkvermogen, abstract en logisch.

• • Gevoel van gerechtigheid en idealisme is op vroege leeftijd al ontwikkeld.

• • Houdt zich bezig met sociale en politieke problemen en kan niet tegen onrecht.

• • Kan langer dan gemiddeld de aandacht vasthouden, intensieve concentratie.

• • Zit vaak in zijn of haar eigen gedachten, is een dagdromer.

• • Leert basisvaardigheden snel, zonder veel oefening.

• • Vraagt anderen om vragen te stellen.

• • Veel interesses of een extreme focus in een bepaald gebied.

• • Hoogontwikkelde nieuwsgierigheid.

• • Interesse om te experimenteren en dingen anders te doen.

• • Uniek gevoel voor humor.
  • Levendige verbeelding en denkbeeldige vriendjes rond de kleutertijd.

Hoogbegaafd kind – en nu?

Herken je jouw zoon of dochter in bovenstaande punten, hoe moet het dan verder?

Hoogbegaafde onderzoekers, psychologen en experts hebben verschillende onderzoeken bedacht om te achterhalen of een kind hoogbegaafd is of niet. Ouders en verzorgenden lopen dan ook vaak rond met vergelijkbare vragen:

Heeft mijn kind de kenmerken/eigenschappen van begaafdheid?
Zijn er specifieke gradaties van begaafdheid?
Moet mijn kind een IQ test doen om te bepalen of hij of zijn hoogbegaafd is?

De belangrijkste reden om de vermoedelijke hoogbegaafdheid van je kind te laten onderzoeken is als er specifieke problemen zijn die aangepakt dienen te worden.

Problemen die vaak voorkomen bij hoogbegaafde kinderen zijn:

• Geen of weinig vrienden hebben, je kind kan geen aansluiting vinden bij leeftijdgenoten.
• Vaak op onbegrip stuiten.
• Botsen met leerkrachten en andere gezaghebbers.
• Het nut niet inzien van bepaalde werkzaamheden of opdrachten.

Niet naar school willen is het meest voorkomende probleem bij hoogbegaafdheid bij kinderen. Dat kan zijn omdat ze daar niet op hun plek zijn, het niveau te laag is, ze geen uitdaging zien in wat ze moeten doen, het ronduit saai vinden of om een van de eerder genoemde redenen.

Belangrijk is dan dat de leerkracht het probleem inziet. Het in een sneller tempo doorlopen van de lesstof zou wellicht kunnen helpen. Het blijkt in de praktijk vaak lastig voor scholen om een programma aan te bieden aan hoogbegaafde kinderen.

Het kan ook zijn dat een kind juist onder zijn niveau presteert en het op school helemaal niet toont dat het zo veel weet en kan. Een kind met een gecompliceerde denkwijze wordt niet altijd gezien.

Hoog sensitief

Hoogbegaafde kinderen zijn veelal ook hoog gevoelig ofwel hoog sensitief.
De meest opvallende kenmerken van hoge sensitiviteit zijn:

• Snel last hebben van drukte, voelt zich niet prettig in mensenmassa’s.
• Overgevoelig voor licht en geluid, irriteert zich snel aan geluiden.
• Herkent specifiek gedrag van anderen snel, kan snel inschatten wat een ander gaat doen of zeggen.

Hoogbegaafde kinderen die tevens hoog sensitief zijn vaak sterk ontwikkeld in hun emoties. Het is dan ook van belang dat je hoog gevoelige kind zich niet alleen gaat concentreren op zijn intelligentie door theoretisch veel stof tot zich te nemen, maar dat er juist veel aandacht wordt besteed aan de sociaal emotionele ontwikkeling.

Hoogbegaafdheid bij kinderen: wat kun je doen als ouders?

Vaak ken je als ouder je kind het beste, het laat thuis vermoedelijk sneller zijn kwetsbare kant zien dan op school. Wees als ouder niet bang dat anderen denken dat je aan hoogmoed lijdt, maar kijk naar wat in het belang van je kind het beste is dat je kunt doen.

We geven je enkele tips.

Zorg dat je kind zich mag uiten, laat het vragen stellen en wanneer je de antwoorden niet weet geef dat dan eerlijk toe. Zoek samen naar mogelijkheden om de antwoorden wel te vinden. Bekritiseer zijn angsten of emoties niet. Dit alles lijdt sneller tot een wederzijds begrip. Zoek naar mogelijkheden voor je kind om in contact te komen met andere hoogbegaafde kinderen. Laat hem of haar naar activiteiten gaan waar kinderen met dezelfde interesses op af komen. Via het internet zijn er diverse organisaties te vinden die activiteiten organiseren voor hoogbegaafde kinderen en hun ouders.

Hoogbegaafdheid bij kinderen kun je laten onderzoeken. Een intelligentie-onderzoek kan verlichting geven, maar denk hier goed over na. Laat je kind niet zomaar testen. Wat voorop moet staan is wat in het belang van het kind is. Vrees niet voor een label hoogbegaafd als er duidelijk problemen zijn die erop wijzen dat ze weleens te maken kunnen hebben met de hoge intelligentie van je kind. Ga voor een intelligentie-onderzoek naar een professionele instantie die werkt met deskundigen op het gebied van hoogbegaafdheid.

Na zo’n onderzoek krijgen jij en je kind een duidelijker beeld van wat er allemaal mogelijk is, bij probleemgedrag kunnen de oorzaken misschien achterhaald worden en heeft je kind een leidraad om de juiste keuzes te kunnen maken.

Je kind zal beter in zijn vel gaan zitten, wat bijdraagt aan meer zelfvertrouwen, een stukje rust brengt en begrip bij derden kan bewerkstelligen.